Bron: Enkhuizer Courant,
Cees Beemster,
22-02-2014

Bijzondere preekstoel

Doopsgezinden zoeken geld voor restauratie

Enkhuizen* Voor precies één gulden kocht de Doopsgezinde Gemeente in Enkhuizen in 1984 een oude gammele preekstoel in het Land van Maas en Waal. Het eikenhouten gevaarte wordt al jaren niet meer gebruikt. Maar nu het moet worden gerestaureerd, blijkt pas hoe uniek de preekstoel is. Niet eens zozeer door de ouderdom, maar vooral door de hout gesneden afbeeldingen die goed zichtbaar tevoorschijn zijn gekomen.
De komst van de preekstoel viel destijds samen met de restauratie van de uit 1892 daterende Doopsgezinde Vermaning op het Venedie. "Arie Breet heeft de stoel samen met transportbedrijf De Zwaluw opgehaald. Hij stond in Appeltern in Gelderland in een schuur en had daarvoor in de hervormde kerk van Appeltern gestaan", vertelt kerkvoorzitter Jaap Nolthenius.
Eenmaal in Enkhuizen werd de stoel gerepareerd. Dat gebeurde achteraf gezien niet al te goed. De kroonlijst van het klankbord boven de stoel is verdwenen en vervangen door een gewone houten rand. Feitelijk was de eiken preekstoel, die van 1640 dateert, al vernield doordat al eerder lagen verf over de eerste houtlaag waren gesmeerd. Zoals de laatste keer in de negentiende eeuw toen de stoel werd voorzien van een laag imitatie eiken.
De Doopsgezinde Gemeente wil de preekstoel net als de Vermaning opnieuw restaureren. Van het gebouw was al snel duidelijk wat er moet gebeuren. Muren moeten opnieuw gevoegd, en balken, muurankers en glas-in-loodramen opgeknapt. Verwacht werd dat het herstel van de stoel acht mille zou kosten.
Nu de oude lagen verf zijn weggehaald, is duidelijk dat de stoel veel waardevoller is dan gedacht. En de restauratie hiervan een slordige 37 mille gaat kosten. Noltenius: "Als we een ton bij elkaar krijgen, komen we voor de restauratie van kerk en stoel een heel eind."

Spijkers en nietjes

Hoe bijzonder de preekstoel is, werd pas onlangs ontdekt. "We trokken het kleed van de stoel. Dat zat met heel veel spijkers en nietjes vast. We zagen direct dat we dit onmogelijk zelf konden restaureren", zegt kerkvoorganger Agnès Schlüter. Meubelmaker Laurent Bard werd erbij gehaald, en die haalde op zijn beurt beeld- en ornamentsnijder Anne Stringer bij de klus. Samen maakten zij de oude houten versiersels op de panelen goed zichtbaar.
Zoals het zogenoemde geteld geldmotief, dat wil zeggen: de ronde houten muntjes. "Die betekenen dat de dood uiteindelijk alle rijkdom vervaagt", legt Stringer uit. Al kan dit volgens Schlüter ook duiden op de waarde die juist de aardse zegeningen in een mensenleven hebben. Het meest bijzonder zijn de houten ornamenten die op de hoeken van de stoel zijn aangebracht. Het gaat om drie zeemeerminnen met elk twee staarten en een draakje. Symbolen die al voor het bestaan van christelijke kerken werden gebruikt. "Vooral de dubbelstaartige meerminnen zijn wel heel bijzonder", stelt Schlüter. "Deze stelden in vroeger tijden Maria Magdalena voor." En het draakje? Stringer: "Dat kon zowel goed als kwaad betekenen." De voorstellingen intrigeren, want niemand kan anno 2014 nog met zekerheid vertellen waarom juist deze symbolen op de preekstoel werden aangebracht.

Speciale lezing

Selma Sevenhuijsen geeft 25 februari in de Doopsgezinde Vermaning van 20 tot 22 uur een speciale lezing over wat volgens haar de oorsprong en betekenis is van de dubbelstaartige meerminnen op de preekstoel. De entree is gratis. Van bezoekers·wordt een donatie gevraagd voor de restauratie van de stoel.
"We willen ons gebouw restaureren, maar zeker ook de stoel. Dit is op zich al een monument", benadrukt Noltenius. "De lezing is het startsein om geld in te zamelen. Mensen mogen bijvoorbeeld voor vijf euro een houten muntje in de panelen adopteren." De gemeente heeft zelf slechts zo'n twintig leden, dus is ook geld van anderen nodig. De Doopsgezinde Broederschap, het Prins Bernhard Fonds en monumentenzorg zijn al aangeschreven. Uiteindelijk moet straks weer worden gepreekt vanaf de gerestaureerde stoel. En mogen ook andere mensen het pronkjuweel bewonderen tijdens zomerse orgelconcerten.
Wie de restauratie van de preekstoel en kerk wil steunen kan een donatie storten op NL06 ABNA 0431 7410 50.